Zaskakująco optymistyczne wyniki badań opublikowanych świeżo na łamach „PLOS One”. Godziny przed telewizorem są szkodliwe dla rozwoju dziecka, ale można tę szkodliwość łatwo zniwelować!
Ciekawość fundamentem rozwoju nauki
Jak podkreśla we wstępie do swojej pracy główna jej autorka prof. Prachi Edlagan Shah, pediatra i psycholog rozwojowa z amerykańskiego Uniwersytetu Michigan, dotychczasowe badania wskazują, że dziecięca ciekawość jest kluczowa dla późniejszych odkryć naukowych.
Ciekawość u przedszkolaków i uczniów wywołuje również radość z uczenia się. Nawet jeśli nie marzymy o tym, żeby wychować naukowca, każdy rodzic będzie wolał, by lata spędzane w szkole były raczej przyjemnym czasem, niż nieprzyjemnym.
Ponadto, dziecko które jest ciekawe świata, szybciej uczy się nowych słów, lepiej radzi sobie w szkole, chętniej rozwija nowe pasje.
– W naszym poprzednim projekcie badawczym odkryliśmy pozytywny związek między ciekawością a lepszymi wynikami w nauce. Okazało się przy tym, że ta relacja jest wyraźniejsza u dzieci biedniejszych lub zaniedbanych – opowiada prof. Shah. Jej zdaniem, wspieranie ciekawości właśnie może być skuteczną metodą na zmniejszanie nierówności w dostępie do edukacji.
Ciekawość zabijana przed ekranem?
Jednym z obszarów, w którym można wiele zdziałać, jest problem czasu spędzanego przez małe dzieci przed telewizorem (lub bajkami z internetowych serwisów streamingowych). Oglądanie kreskówek i innych programów to wciąż niemal ¾ czasu spędzanego przez kilkulatki w kontakcie z jakimkolwiek medium elektronicznym. Niektóre maluchy siedzą przed ekranem średnio godzinę dziennie, inne – po kilka godzin. I właśnie ubóstwo lub niski kapitał społeczny rodziny są czynnikami, które wpływają na długość tego czasu.
– We wcześniejszych badaniach „czasu ekranowego” u najmłodszych dzieci, niemowląt i przedszkolaków, czas przesiadywania przed ekranem powiązano z upośledzeniem rozwoju samodyscypliny, gorszymi zdolnościami językowymi, wolniejszym rozwojem poznawczym, ale nie badano związków z rozwojem ciekawości – to luka w literaturze – podkreśla autorka.
Co wiadomo było do tej pory? Że oczywiście czas spędzony przed ekranem to silna konkurencja dla czasu, który dziecko mogłoby znacznie pożyteczniej spędzać albo na samodzielnej zabawie i odkrywaniu świata, albo na zabawie z rodzicami, którzy ten świat objaśniają. Zastępowanie takich aktywności oglądaniem tv może mieć negatywny wpływ na rozwój ciekawości u dziecka, to dość oczywisty wniosek. Ale czy są na to twarde dowody?
– Chcemy lepiej rozumieć, co wzmacnia ciekawość we wczesnym dzieciństwie, co mogłoby nam pomóc w zwalczaniu nierówności społecznych związanych z ubóstwem – podkreśla uczona.
Jak więc jest z tą ciekawością u kilkulatków przesiadujących przed telewizorem? Okazuje się, że różnie.
Nie umiesz pokonać wroga? Zaprzyjaźnij się z nim
Badania zespołu prof. Shah objęły półtora tysiąca przedszkolaków (i, oczywiście, tyleż ich opiekunów). Okazało się, że większa ilość czasu spędzanego przed ekranem generalnie zmniejszała dziecięcą ciekawość świata. Jednakże jeśli rodzice rozmawiali z dziećmi w czasie wspólnego oglądania, miało to pozytywny wpływ na ciekawość. Im więcej rozmów, tym lepszy efekt. A w dodatku dzieci z biedniejszych rodzin wyraźnie lepiej reagowały na edukacyjny wpływ rozmów z opiekunami!
– Wyniki naszych badań to dowód, jak ważne są rozmowy z rodzicami w procesie rozwoju dziecka od najwcześniejszego dzieciństwa – podkreśla prof. Shah. – Takie rozmowy wspierają rozwój umysłowy, szybkość uczenia się i tendencje do eksploracji, wszystkie behawioralne indykatory dziecięcej ciekawości.
A wiemy też z innych badań, że częste rozmowy z dorosłymi to czynnik ważny w różnych obszarach związanych z rozwojem dziecka.
Zdaniem naukowców, rozmawianie z kilkulatkiem o oglądanych programach i bajkach powinno być rutynowe.
Dowiedz się więcej z oryginalnego artykułu (wolny dostęp):
Shah PE, Hirsh-Pasek K, Kashdan TB, Harrison K, Rosenblum K, et al. (2021) Daily television exposure, parent conversation during shared television viewing and socioeconomic status: Associations with curiosity at kindergarten. PLOS ONE 16(10): e0258572. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0258572
