Wraz z nastaniem jesieni cała uwaga społeczności Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci kieruje się ku inauguracji kolejnej edycji Programu ZDOLNI, a w szczególności ku jego nowym uczestnikom. Po raz pierwszy zyskują oni dostęp do naszych zajęć rozwijających uzdolnienia i poszerzających spektrum zainteresowań. Na koniec roku akademickiego przypada jednak również zwieńczenie programu staży badawczych skierowanego do stypendystów, którzy sami już niedługo przekroczą progi uczelni wyższych.
Jak wspierać ukierunkowane zainteresowania młodzieży?
Udział w zajęciach w Programie ZDOLNI inspiruje młodzież objętą opieką Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci do poszukiwania różnych ścieżek rozwoju oraz ciekawych, nie podjętych jeszcze problemów w ramach interesujących ich zagadnień. Podczas warsztatów, obozów i seminariów nawiązują oni kontakty z wiodącymi pracownikami naukowymi, twórcami, lekarzami, inżynierami i działaczami społecznymi, którzy zwracają ich uwagę na ciekawe pytania i służą wsparciem w poszukiwaniu odpowiedzi. Dla wielu młodych naukowców i artystów przychodzi jednak taki czas, gdy sami zaczynają zadawać pytania. Oznacza to, że są gotowi do indywidualnej pracy nad konkretnym zagadnieniem.
Na tym etapie to, czego najbardziej im potrzeba, to możliwość pracy w laboratoriach, na specjalistycznym sprzęcie lub trudno dostępnej literaturze, a także wsparcie ze strony mentorów o dużej wiedzy i doświadczeniu. To wszystko daje im staż naukowy lub artystyczny organizowany przez Fundusz indywidualnie w wybranej instytucji badawczej lub kulturalnej. Trwa przeważnie od 4 do 6 tygodniu, w zależności od indywidualnych potrzeb. Jego koszty pokrywane są w całości przez nasze stowarzyszenie.
Staż badawczy, czyli stawanie się naukowcem
Pomimo częściowo utrzymanych ograniczeń pandemicznych w wielu placówkach udało się w tym roku zorganizować dla stypendystów Funduszu 18 indywidualnych staży w 12 instytucjach. Aż pięcioro stypendystów przyjęło Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego, które gości również naszych stypendystów na warsztatach. Cieszy się wśród nich niesłabnącą popularnością, z pewnością ze względu na świetną infrastrukturę oraz bardzo przyjaznych, otwartych na współpracę i przekazywanie wiedzy pracowników naukowych. Pojedynczych stażystów gościły takie jednostki jak: Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Chemii Organicznej PAN, Zakład Immunologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, a także Instytut Badań Literackich PAN czy Centrum Edukacji Obywatelskiej.
Jednym ze stażystów w Centrum Nowych Technologii UW był osiemnastoletni Michał z Raciborza. W Laboratorium Maszyn Biomolekularnych pod opieką dr Moniki Wojciechowskiej pracował nad zaprojektowaniem i przeprowadzeniem syntezy zszytego peptydu lub cząsteczki chelatującej żelazo. Staż był dla mnie niesamowitą naukową przygodą, której z pewnością długo nie zapomnę. Była to moja druga wizyta w LMB. Pierwszą odbyłem w czerwcu tego roku w ramach warsztatów badawczych organizowanych przez Fundusz. Już wtedy miałem okazję zobaczyć, jak pracują prawdziwi naukowcy. Ten pobyt był jednak zupełnie inny, ponieważ w czasie stażu sam stałem się naukowcem. Miałem okazję poczuć, z czym wiąże się taka praca – mówi o swoim doświadczeniu Michał.
Kluczową rolę stażu w swoim rozwoju podkreśla również 15-letnia Zuzanna z Krakowa. W Interdyscyplinarnym Laboratorium Modelowania Układów Biologicznych CeNT wraz z opiekunką, prof. Joanną Sułkowską miała okazję pracować nad rozpracowaniem ścieżki metylacji w białku trmH. Szkoła nie daje nam możliwości pracy nad własnym projektem, dostajemy po prostu kolejne zadania do wykonania, a nauczycielowi powierzamy kontrolę. W konsekwencji nie umiemy wyznaczać samemu mniejszych, osiągalnych celów pośrednich, ani ścieżek do nich prowadzących. (…) – mówi nasza stypendystka. – Podczas stażu miałam okazję właśnie tego się nauczyć. Przede wszystkim jednak zobaczyłam też, że praca naukowa polega głównie na znajdowaniu problemów, popełnianiu błędów i naprawianiu ich. Jak się okazało pod koniec pobytu Zuzanny w laboratorium, jej staż to nie jednorazowa przygoda. Otrzymała propozycję kontynuacji pracy nad swoim projektem aż do osiągnięcia wymiernych wyników oraz ewentualnej publikacji.
Doświadczenie zdobywane pod okiem najlepszych
Organizacja staży dla stypendystów Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci jest możliwa dzięki sprawdzonej, długoletniej współpracy stowarzyszenia z jednostkami badawczymi i instytucjami kultury w całej Polsce, a także dzięki ogromnemu zaangażowaniu ich pracowników. Jako wolontariusze prowadzą dla uczestników Programu ZDOLNI zajęcia, otaczają ich opieką merytoryczną, a w przyszłości często stają się po prostu ich kolegami po fachu. To właśnie bezpośrednia, mentorska relacja między stażystą a opiekunem stanowi fundament udanego stażu. Jest źródłem nie tylko doświadczeń badawczych, czy artystycznych, lecz również obserwacji tego, jak wygląda prawdziwa, „dorosła” praca jako naukowiec, artysta czy działacz społeczny. Jedną z największych zalet programu stażowego funduszu jest to, że daje on jego uczestnikom możliwość włączenia się w codzienną pracę goszczącej ich instytucji. Pomaga to młodym ludziom podjąć pierwsze decyzje związane z przyszłością i często ma decydujące znaczenie w wyborze ich dalszej ścieżki życiowej.
Niejednokrotnie staż badawczy jest dopiero początkiem drogi. Kontakty nawiązane podczas jego trwania owocują w przyszłości, a w niektórych przypadkach stają się podstawą nawiązania dłuższej współpracy, kontynuowanej przez stypendystów podczas studiów i po nich – mówi Ewa Chałupka, Koordynatorka Projektów Naukowych w Krajowym Funduszu na rzecz Dzieci.
W stażach organizowanych przez Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci mogą wziąć udział stypendyści Programu ZDOLNI. Szczegóły rekrutacji znajdują się TUTAJ.
