Międzynarodowe finały EUCYS w Salamance były niezwykłe. Odbywały się po rocznej przerwie, w wersji zdalnej, z ograniczoną możliwością interakcji z innymi uczestnikami konkursu. Bez wątpienia było to jednak wielkie święto młodych naukowców. Dla nas tym radośniejsze, że wszystkie sześć projektów z Polski zostało nagrodzonych!
W konkursie uczniowskich prac naukowych EUCYS 2020/21 Salamanka wzięło udział 114 projektów. Ich autorami jest 158 młodych naukowców w wieku 14-20 lat z 34 krajów. Polskę reprezentowało 6 prac siedmiu laureatów pierwszych nagród w Odkryciach – Polskiej Edycji EUCYS z roku 2020 i 2021. Jury przyznało łącznie 40 nagród, z których aż 8 trafiło w ręce Polaków. Co jest szczególnie cenne, przyznane Polakom nagrody to głównie wyjazdy studyjne. Dla młodych naukowców takie wyróżnienia znaczą niekiedy więcej niż nagrody finansowe – otwierają drzwi międzynarodowych zespołów badawczych.
Mikroplastik – megaproblem
Trzecią nagrodę główną (jedną dwóch z równorzędnych za rok 2020), o wartości 3.500 euro otrzymał Jarosław Brodecki, autor pracy „Ocena zanieczyszczenia miejskich rzek mikrotworzywami i ich przenikania do sieci troficznych na przykładzie systemu rzecznego aglomeracji łódzkiej”.
O wynikach swoich badań pisze m.in.: „uzyskałem wyniki, które potwierdziły dramatyczną wręcz skalę zanieczyszczenia mikroplastikiem. I co równie ważne, jego zdolność do przechodzenia na najwyższe poziomy troficzne. Są to pierwsze takie badania poświęcone aglomeracji łódzkiej i jedne z nielicznych dotyczących małych cieków wodnych obszarów zurbanizowanych. Po raz pierwszy stwierdziłem mikrotworzywa u puszczyka, zimorodka i lisa. Moje badania wskazują pilną potrzebę dalszej diagnozy problemu przez zbadanie większej ilości gatunków zwierząt oraz zmianę w technologii oczyszczania ścieków”.
Jarosław Brodecki jest absolwentem Publicznego Liceum Ogólnokształcącego Politechniki Łódzkiej oraz Programu ZDOLNI. Z Funduszem się nie rozstaje, zmienił tylko rolę – jest tutorem. A od października będzie studiował biologię na Wydziale Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego.
Wyszukiwanie wzorca w ciągach liczb rzeczywistych
Jakub Bachurski, autor pracy „Aproksymacyjne wyszukiwanie wzorca z ograniczonym błędem bezwzględnym”, został wyróżniony za rok 2021 nagrodą specjalną BISITE Research Group.
Młody informatyk zajął się klasycznym problemem algorytmiki. Sformułował go następująco: „dany jest długi ciąg, nazywany tekstem oraz wzorzec, który odpowiada poszukiwanemu schematowi. Celem jest znalezienie w tekście wystąpień wzorca, czyli spójnych kawałków tekstu takich samych, jak wzorzec”. Jakub Bachurski postanowił sprawdzić, co się dzieje, gdy dopuści się pewną ustaloną wartość odchylenia między wystąpieniami a wzorcem. „Mój algorytm okazał się prosty i łatwy w implementacji oraz zaskakująco efektywny w porównaniu do istniejących. I to pomimo, że problem był już niejednokrotnie rozważany. Istotnym usprawnieniem względem wcześniejszych rozwiązań jest skuteczna obsługa liczb rzeczywistych, a nie tylko całkowitych. Zaproponowana metoda może być stosowana w przypadkach, w których porównywane są dane obarczone losowym lub umyślnym błędem – w analizie danych pomiarowych lub numerycznych, weryfikacjach antyplagiatowych czy przy przetwarzaniu zapisu melodii”.
Jakub Bachurski jest absolwentem XIV LO im. S. Staszica w Warszawie oraz Programu ZDOLNI. A od października będzie studiował na kierunku computer science (informatyka) na University of Cambridge.
Kompozyty służące usuwaniu zanieczyszczeń wód lekami
Jedyny w reprezentacji duet – Igor Jaszczyszyn i Jakub Lewandowski, autorzy pracy „Synteza i badania kompozytu na bazie tlenków metalu oraz krzemionki do zastosowania w fotokatalizie i wyłapywania zanieczyszczeń”, został wyróżniony za rok 2021 nagrodą specjalną Institute of Functional Biology and Genomics (IBFG) & Institute for Agribiotechnology Research (CIALE) University of Salamanca.
Inspiracją do przeprowadzenia badań była lektura raportów, dokumentujących skalę zanieczyszczenia wód gruntowych lekami. Młodzi chemicy uznali, że potrzeba stworzyć „kompozyt, który ma właściwości ferromagnetyczne, sorpcyjne, fotokatalityczne oraz bakteriobójcze. Dzięki czemu wyłapuje zanieczyszczenia i można go łatwo usunąć z wody za pomocą magnesu, co czyni go uniwersalnym materiałem do przydomowych zastosowań”. Zaplanowali i wykonali serię eksperymentów w poszukiwaniu właściwej formuły. Wciąż pracują nad swoim pomysłem, a rezyltat swoich badań zamierzają wprowadzić na rynek.
Igor Jaszyczyszyn jest absolwentem IX LO im. K. Hoffmanowej w Warszawie i Programu ZDOLNI, a od października zaczyna studia na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym na kierunku lekarskim.
Jakub Lewandowski ukończył XVIII LO im. J. Zamoyskiego w Warszawie. Od nowego roku akademickiego zaczyna studia na Uniwersytecie Warszawskim, w Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych (MISMaP), na którym będzie studiował fizykę i chemię.
Nietrywialne dowody w teorii liczb
Adam Barański, autor pracy „O podzielności rozwiązań równania Pella” także otrzymał nagrodą specjalną za 2020 rok. W jego przypadku donatorem jest EUROFusion – konsorcjum ponad 30 organizacji badawczych z krajów członkowskich UE, Wielkiej Brytanii, Szwajcarii i Ukrainy.
Tajniki swojej pracy opisuje tak: „rozważam problem podzielności rozwiązań równania Pella przez różne liczby naturalne, zastanawiając się, dla jakich liczb naturalnych istnieją rozwiązania podzielne przez tę liczbę. Udowadniam między innymi, że dla każdej liczby d istnieje nieskończenie wiele takich liczb pierwszych, dla których istnieją rozwiązania przez nie podzielne i nieskończenie wiele takich, dla których nie istnieją. W końcowej części pracy podaję również otwarte problemy związane z tą tematyką”.
Adam Barański jest absolwentem XIV LO im. S. Staszica w Warszawie, a obecnie studiuje matematykę na Uniwersytecie Warszawskim. W październiku rozpocznie 2. rok studiów licencjackich.
Naturalne flawonoidy w terapii przeciwnowotworowej
Nagrodę specjalną Salamanca Cancer Research Center za rok 2020 otrzymał Aleksander Łysomirski, autor pracy „Fisetyna to naturalny senolityk, który obniża aktywność metaboliczną komórek raka jelita grubego i ma potencjalny wpływ na proces autofagii w komórkach HCT116”.
Swoje badania poświecił procesom starzenia się komórek nowotworowych – „fisetyna obniża aktywność metaboliczną w starych komórkach nowotworowych bardziej niż w komórkach kontrolnych, proliferujących. Komórki, które zostały poddane działaniu fisetyny przed indukcją starzenia chemioterapeutykiem również wykazały niższą aktywność metaboliczną. Ponadto stwierdzono, że fisetyna może powodować zmiany morfologii komórkowej związanej ze starzeniem, jak i obniżać poziom ekspresji markerów starzenia takich jak: γ-H2AX i CDKN1A/p21. Badanie poziomu białkowych markerów autofagii wskazuje na to, że fisetyna może modulować autofagię w komórkach proliferujących i prawdopodobnie wpływa również na ten proces w komórkach starych. Wyniki te sugerują, że fisetyna może przeciwdziałać starzeniu komórek nowotworowych jednak wymaga to dalszych badań”.
Aleksander Łysomirski jest absolwentem II LO im. S. Batorego w Warszawie. Obecnie studiuje medycynę na II roku Queen Mary University of London.
Oprogramowanie dla matematyków i informatyków
Ponadto Radosław Żak, Adam Barański i Jakub Bachurski otrzymali nagrodę Wolfram Research. To roczne licencje oprogramowania Mathematica Student Edition oraz subskrypcję narzędzia WolframAlpha Pro.
Statystyka EUCYS 2020/21
Wśród krajów reprezentowanych w EUCYS 2020/21 tylko 4 zgłosiło pełną, liczącą 6 projektów reprezentację (3 za 2020 rok i 3 za 2021). Winna temu jest oczywiście pandemia COVID-19. Nie wszędzie udało się przeprowadzić konkurs w ubiegłym roku. Natomiast na jakość i tematykę zgłoszeń tegorocznych silnie wpłynęły ograniczenia pandemiczne i brak możliwości realizacji badań. Tym większą wagę mają osiągnięcia młodych naukowców z Polski. – Jest więc super! Wszystkie nasze projekty zostały zauważone i nagrodzone lub wyróżnione. Jeśli się przy tym nie pomyliłem, to jesteśmy jedynym krajem, któremu się to udało. Gratulacje dla młodych naukowców i ich nauczycieli, ale też i dla naszego Jury – mamy, jak widać, dobre wyczucie – podsumował prof. Jan Madey z Instytutu Informatyki UW, Narodowy Organizator EUCYS w Polsce, członek krajowego jury.
Pełna lista prac nagrodzonych w EUCYS 2020/21 Salamanca.
Nagrody dla Polaków w poprzednich latach.
EUCYS – co się liczy najbardziej?
EUCYS to konkurs, więc presja zdobywania nagród jest trudna do pominięcia. Młodzi naukowcy rywalizują ze sobą. Jednak każdego roku zarówno organizatorzy krajowych edycji, jaki i międzynarodowych finałów dokładają starań, aby nie nakręcać spirali współzawodnictwa. Przeciwnie, starają się stworzyć warunki do współdziałania. Zachęcają uczestników do poznawania swoich projektów, do wymiany doświadczeń, wspólnego poznawania świata i odkrywania możliwości nauki.
Największa uwaga skupia się na laureatach nagród głównych. Jednak nagrody specjalne tylko pozornie wydają się mniej prestiżowe i wartościowe. Dostęp do najlepszych laboratoriów w Europie, budowanie bazy kontaktów, wymiana doświadczeń i inspiracji to zasoby, które trudno zdobyć za pieniądze. Ich znaczenie często ukazuje się w pełni dopiero w momencie realizacji nagrody, czyli stażu naukowego lub wyjazdu studyjnego. Nierzadko wartość nagrody łatwiej docenia się z perspektywy czasu.
Dr Agata Karska, astrofizyczka, laureatka wielu prestiżowych grantów i wyróżnień naukowych, otrzymała nagrodę specjalną podczas EUCYS 2005 w Moskwie. Był nią pobyt w Europejskim Centrum Kosmicznych Badań i Technologii w Nordwijk (Holandia), a także udział w kongresie Międzynarodowej Federacji Astronautycznej w Japonii. Dr Karska wspomina, że EUCYS był dla niej ważnym doświadczeniem: „pozwolił mi poznać metody pracy badawczej oraz bardziej świadomie wybrać ścieżkę kariery. Konkurs i zdobyta nagroda zmotywowały mnie do dalszych badań w zakresie astrofizyki podczas moich studiów magisterskich i doktoranckich, już w międzynarodowych ośrodkach badawczych”.
Więcej historii naukowców, dla których EUCYS był początkiem ścieżki kariery w zakładce Zaczynali od EUCYS.
EUCYS 2022 – Wymyśliłeś? Zbadałeś? Pokaż!
W przyszłym roku gospodarzem międzynarodowych finałów EUCYS będzie niderlandzka Lejda (Leiden), która będzie równocześnie Europejskim Miastem Nauki w 2022 roku. Kto marzy, aby zaprezentować swoje badania przed międzynarodową publicznością, ma czas na zgłoszenie do konkursu do 15 grudnia. Więcej informacji o Odkryciach, czyli Polskiej Edycji EUCYS.
Patronat honorowy:
Organizację EUCYS w Polsce
wspiera:
