Artykuł na łamach prestiżowego „JAMA Pediatrics” dowodzi, że dzieci odklejone od ekranów… zaczynają się więcej ruszać. Duński eksperyment warto powtórzyć na własną rękę!
Eksperyment kliniczny z losowo dobraną grupą badanych osób obejmował 89 rodzin, wyłonionych za pomocą szeroko rozreklamowanej ankiety internetowej. Badania prowadzono w latach 2019-21.
Naukowcy zatroszczyli się o to, żeby rodzice zakwalifikowani do eksperymentu prowadzili typowy tryb życia (pełne zatrudnienie lub studia dzienne, bez nocnych zmian itp. nieregularności). Zakwalifikowani rodzice zadeklarowali ponadto dość długi czas spędzany nad telefonem, tabletem czy przed innym ekranem. Do badań zakwalifikowano ostatecznie 181 dzieci (mniej więcej 8-9-letnich) i 164 dorosłych.
Ograniczenie dostępu dla całej rodziny – solidarnie
Wylosowane rodziny musiały na czas eksperymentu rozstać się ze swoimi smartfonami i tabletami na 2 tygodnie i ograniczyć czas spędzany dla rozrywki przed monitorem lub telewizorem do maksymalnie 3 godzin tygodniowo.
Naukowcy mierzyli aktywność fizyczną dzieci i dorosłych, obwieszając badanych specjalnymi czujnikami. Dzięki temu pomiary były obiektywne i nie opierały się na deklaracjach rodziców, jak ma to miejsce w wielu badaniach z udziałem dzieci.
– Ustaliliśmy, że w porównaniu do grupy kontrolnej, dzieci, którym ograniczyliśmy czas spędzany z mediami elektronicznymi, odnotowały przeciętnie o 45 minut więcej aktywności fizycznej. Różnice z grupą kontrolną były największe w trakcie weekendu i sięgały aż 73 minut – podkreśla główny autor pracy, Jesper Pedersen, badacz z Uniwersytetu Południowej Danii (SDU) w Odense. Uzyskane rezultaty są na tyle wyraźne, że nie ma mowy o przypadku czy błędnej interpretacji.
– Wyniki naszego eksperymentu jasno pokazują, że spędzanie wielu godzin z urządzeniami cyfrowymi po szkole (lub przedszkolu) i w czasie weekendu zastępuje dziecku aktywności wymagające ruchu – komentuje prof. Anders Grøntved z SDU. – Wobec tego, to bardzo ważne, by rodziny z małymi dziećmi regulowały w zdrowy sposób ilość czasu poświęcanego elektronice.
Świecąc ekranem świecisz przykładem
Co ciekawe, rodzice też byli poddawani tym samym pomiarom i okazało się, że odcięcie od smartfonów i ograniczenie telewizji czy seriali nie wpłynęło na ich aktywność fizyczną. Naukowcy byli trochę zaskoczeni, ale doszli do wniosku, że dzieci są po prostu bardziej spontaniczne. Brak dostępu do bajek i gier szybko zrekompensowały sobie bieganiem i aktywną zabawą. Rodzice zapewne sięgnęli po książki lub zdecydowali się na lenistwo przy muzyce.
Czy oznacza to jednak, że rodzicom nie opłaci się odcięcie od smartfonów? Zdaniem duńskich uczonych, rodzice powinni solidarnie z dziećmi praktykować „elektroniczną higienę” i ograniczać mizianie ekranów czy połykanie seriali całymi sezonami. Dlaczego? Z innych badań wynika, że zachowania rodziców są decydującym czynnikiem budującym zdrowe lub niezdrowe nawyki dziecka. Jeśli rodzic nadużywa smartfonów i telewizji, dziecko również jest tym zagrożone. Warto więc ograniczać dzieciom elektronikę, równocześnie dając dobry przykład.
Wiele nastolatków i coraz młodszych dzieci nadużywa cyfrowej rozrywki (gier, filmików i serwisów społecznościowych), co przekłada się na różne problemy poznawcze i psychiczne, ale również – po prostu zabiera dzieciom czas, które dziecko spędziłoby na aktywnej zabawie – na bieganiu za piłką, na wiszeniu głową w dół na placu zabaw. Efektem jest epidemia nadwagi i otyłości i cały szereg problemów zdrowotnych.
Całkowicie zakazać dzieciom dostępu do elektronicznych rozrywek nie warto i – nie oszukujmy się – nie da się. Tak samo, jak nie warto zamartwiać się, że sami używamy smartfonów.
Duński eksperyment jest niezwykle optymistycznym sygnałem dla rodziców i nauczycieli. Wystarczy umówić się z dziećmi, że w określonych godzinach smartfony i tablety zamykamy w pudełku. To proste rozwiązanie, które zadziała. Dzieci zrobią resztę.
Źródło:
Pedersen J, Rasmussen MGB, Sørensen SO, et al. Effects of Limiting Recreational Screen Media Use on Physical Activity and Sleep in Families With Children: A Cluster Randomized Clinical Trial. „JAMA Pediatr.” Published online May 23, 2022.