To był fantastyczny czas – naukowe i nie tylko wspomnienia laureatów Konkursu Prac Młodych Naukowców UE.
Dla podopiecznych Krajowego Funduszu na rzecz Dzieci oraz laureatów polskich eliminacji Konkursu Prac Młodych Naukowców UE wakacje to rzadko okres beztroskiego odpoczynku. Przeciwnie, latem młodzi naukowcy i artyści doskonalą swoje umiejętności w trakcie warsztatów i kursów mistrzowskich, zdobywają wiedzę w laboratoriach akademickich oraz intensywnie pracują nad swoimi projektami badawczymi pod okiem specjalistów z całego kraju.
Szczególnie intensywny czas czeka trójkę reprezentantów Polski na tegoroczne międzynarodowe finały Konkursu Prac Młodych Naukowców UE (EUCYS – European Union Contest for Young Scientists). Latem laureaci krajowych eliminacji przygotowują prezentacje swoich projektów badawczych na wrześniowy pokaz w Bratysławie.
Jesienią w stolicy Słowacji Tymoteusz Król z Wilamowic (woj. śląskie), absolwent IV LO w Bielsku-Białej, przedstawi wyniki pracy Ogólny opis kobiecego stroju wilamowskiego ze szczególnym uwzględnieniem ubiorów żałobnych i trumiennych;
Anna Kuśnierczak z Mieczewa (woj. wielkopolskie), absolwentka LO św. Marii Magdaleny w Poznaniu, zaprezentuje międzynarodowemu jury pracę Alternatywne zapylanie: wpływ różnych ekosystemów na rozrodczość murarki ogrodowej (Osmia rufa L.) na przykładzie łąki, sadu, lasu i arboretum;
natomiast Jakub Nagrodzki z Łomży (woj. podlaskie), absolwent Gimnazjum nr 6 w Łomży i uczeń XXXIII LO w Warszawie, zawalczy o konkursowe laury z projektem Rozwój badań nad terapią łatek molekularnych: synteza trimetyloguanozynowego analogu kapu.
Anna i Jakub mają już pewne doświadczenia na polu międzynarodowej rywalizacji naukowej, gdyż w maju tego roku uczestniczyli Targach Nauki
i Inżynierii Intel ISEF w Pittsburghu w Stanach Zjednoczonych. To największa impreza
w dziedzinie uczniowskich projektów badawczych na świecie. Tamtejsze jury przyznało jedną
z 3. nagród (1000 USD) Annie Kuśnierczak, doceniając jej badania pszczół, a jedną z 4. nagród (500 USD) otrzymał Jakub Nagrodzki za swoją pracę na temat łatek molekularnych.
W oczekiwaniu na wyniki naukowej rywalizacji w Bratysławie, przypominamy sylwetki niegdysiejszych zwycięzców EUCYS i ich wspomnienia z tej imprezy.
Dla większości uczestników europejskie finały konkursu EUCYS to pierwsza w życiu możliwość konfrontacji swoich pomysłów i osiągnięć naukowych przed szerokim i utytułowanym gremium sędziowskim. – Najwyraźniejszym wspomnieniem z konkursu jest radość z tego, że choć byłem wtedy dopiero licealistą to mogłem zaprezentować wyniki moich badań na forum międzynarodowym m. in. przed laureatami Nagrody Nobla. Przekonałem się o tym, jak ważny jest w nauce dobry pomysł. Jest to prawdą, nawet gdy stanowisko do badań wpływu stanu nieważkości na rozwój roślin to przerobiony stary rower dziadka, jak było to w moim przypadku– podkreśla Piotr Garbacz, laureat trzeciej nagrody w Wiedniu w 2002 roku za pracę pt. Badanie wpływu kierunku i natężenia bodźca grawitacyjnego na wzrost Lepidium sativum i Hordeum distichon.
Dziś Piotr jest doktorantem, bierze udział w projekcie „From simple molecules to nanostructured and bioactive materials” w ramach Międzynarodowych Studiów Doktoranckich na Wydziale Chemii Uniwersytetu Warszawskiego. Udział w Konkursie Prac Młodych Naukowców UE w znacznym stopniu zadecydował o jego drodze naukowej. – Przygotowanie projektu z pogranicza fizyki i biologii zachęciło mnie do interdyscyplinarnego zdobywania wiedzy, co spowodowało m.in. to, że w ramach Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych na Uniwersytecie Warszawskim uzyskałem czterokrotnie tytuł magistra: z biologii, fizyki, chemii i psychologii. Konkurs uczulił mnie także na wagę wymiany doświadczeń naukowych. Było to cenne spostrzeżenie, które mogłem wykorzystać odbywając półroczne staże w Kanadzie i Australii w trakcie studiów doktoranckich – mówi Piotr Garbacz.
Dziedziny, wokół których zogniskowane były problemy uczniowskich badań, stały się także „życiową domeną” innych polskich laureatów EUCYS. – To był fantastyczny czas! Myślę, że po tym konkursie stało się dla mnie jasne, że to, co mnie tak bardzo interesuje może być podłożem ciekawych naukowych doniesień i że jest to temat, na którym można zbudować karierę. Zajmuje się paleobiologią, badam kopalne organizmy – podsumowujeGrzegorz Niedźwiedzki, uhonorowany pierwszą nagrodą w Amsterdamie w 2000 roku za pracę pt. Nowe znaleziska tropów dinozaurów z utworów hetangu północnego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich. Grzegorz jest jednym z najbardziej utytułowanych polskich laureatów EUCYS – ma na swoim koncie około 50 opublikowanych prac naukowych, w tym temat okładkowy jednego z wydań prestiżowego pisma Nature w 2010 roku. W tej chwili kończy pracę doktorską na Wydziale Biologii UW i pracuje w Centrum Biologii Ewolucyjnej, Uppsala University w Szwecji
Natomiast matematyka, a ściśle geometria była obszarem licealnych badań braci Grzegorza i Michała Kapustków. Ich praca pt. O pewnych własnościach parzystokątów wpisanych i opisanych na trójkątachprzyniosła im trzecią nagrodę w Porto w 1998 roku. – Udział w konkursie był dużym przeżyciem, a wyjazd pamiętam jako bardzo ciekawy. Na pewno konkurs dawał motywację do dalszych badań i pokazał na czym polega praca naukowca (więc w pewnym sensie mnie ukierunkował, bo postanowiłem nim zostać). Przygotowania do konkursu miały inny charakter od przygotowań do olimpiady matematycznej (która miała i ma dalej, nie wiem dlaczego, większe znaczenie podczas rekrutacji na studia) i pokazywały że matematyka to nie tylko konkurencja między uczonymi – wspomina Grzegorz Kapustka, w tej chwili doktor, adiunkt w Instytucie Matematyki PAN, gdzie zajmuje się geometrią algebraiczną.
Grzegorz Niedźwiedzki i bracia Kapustkowie nie są jedynymi, dla których tematy konkursowe okazały się kluczowe w późniejszej karierze studenckiej i naukowej. Większość polskich młodych naukowców, nagrodzonych na EUCYS kontynuowała swoje badania, a dla niektórych okazały się one niemal gotowymi pracami magisterskimi. – Moją pracę z EUCYS wykorzystałem 5 lat później jako pracę magisterską na informatyce i nie tylko otrzymałem za nią 5 z wyróżnieniem, ale też II nagrodę w Ogólnopolskim Konkursie na Najlepsze Prace Magisterskie z Informatyki. Tak więc dzięki EUCYS napisałem swoją pracę dyplomową jeszcze przed rozpoczęciem studiów, na dodatek okazała się ona całkiem niezła. To jest być może mój najlepszy artykuł naukowy jak dotąd – ocenia Marcin Wojnarski, zdobywca drugiej nagrody w Bergen w 2001 roku za opracowanie pt. Sieć neuronowa do rozwiązywania zadań klasyfikacyjnych. Marcin nie tylko z tego powodu bardzo miło wspomina Konkurs: – To było niezwykle motywujące i pouczające wydarzenie. Dzięki konkursowi miałem mobilizację do tego, żeby zacząć wcześnie samodzielne badania naukowe, jeszcze przed rozpoczęciem studiów. Bez EUCYS moje pomysły pewnie nie doczekałyby się tak wcześnie (może wcale) realizacji, pewnie też nie dowiedziałbym się, że są one wartościowe, a taki feedback od doświadczonych naukowców jest bardzo ważny, zwłaszcza na tym wczesnym etapie rozwoju badawczego – zauważa Wojnarski. Przez ostatnie 3 lata prowadził on własną firmę internetową, TunedIT, działającą na pograniczu nauki i gospodarki: – Organizowaliśmy międzynarodowe konkursy internetowe na projektowanie algorytmów Data Mining, najczęściej we współpracy z konferencjami naukowymi w tej dziedzinie, m.in. z jedną z czołowych: IEEE International Conference on Data Miting – wyjaśnia Marcin.
Fachowe opinie, ugruntowanie w postanowieniu rozpoczęcia kariery naukowej, czy prestiż związany ze zdobyciem tytułu laureata EUCYS to bardzo ważne, choć niejedyne korzyści z uczestnictwa w Konkursie Prac Młodych Naukowców UE. Niegdysiejsi reprezentacji Polski podkreślają także wagę spotkań towarzyskich, wymiany doświadczeń z konkurentami oraz atrakcyjne imprezy towarzyszące zmaganiom konkursowym. – EUCYS był świetną przygodą, zdecydowanie innego gatunku niż olimpiady przedmiotowe, które są z natury hermetyczne i bywają odtwórcze. W Konkursie Młodych Naukowców UE biorą udział przedstawiciele różnych dziedzin, i co więcej można dostać fantastyczne nagrody. Ja miałem to szczęście, że jako nagrodę dodatkowo wygrałem wycieczkę na LIYSF (London International Youth Science Forum) – 2-tygodniowe warsztaty zogniskowane wtedy wokół tematu globalnego ocieplenia. Podczas Forum przygotowano wiele atrakcji (różne wykłady i pokazy oraz wiele wycieczek). Można było zakolegować się z osobami z dalekich krajów, z niektórymi do dzisiaj utrzymuję kontakt – opowiada Michał Marcinkowski, laureat drugiego miejsca w Sztokholmie w 2006 roku, za projekt Nowe własności i związki między liniami w trójkącie odkrytymi przez Eulera i Nalega, obecnie przygotowujący doktorat z matematyki teoretycznej na Uniwersytecie Wrocławskim.
Podobne wspomnienia zachował Łukasz Sokołowski, uhonorowany pierwszą nagrodą w Lizbonie w 2010 roku. – Międzynarodowy finał konkursu to była to świetna okazja do poznania wielu młodych ludzi z całej Europy (a nawet świata), którzy podzielali mój entuzjazm do nauki we wszelkim wydaniu. Specjalną nagrodą przyznaną mi na EUCYS 2010 było uczestnictwo w odbywającym się w Sztokholmie seminarium SIYSS 2010, łącznie z udziałem w różnych wydarzeniach związanych z przyznaniem nagród Nobla (wykłady noblistów, ceremonia wręczenia nagród, bankiet). Seminarium to, podobnie jak EUCYS, pozwoliło mi nawiązać bardzo ciekawe znajomości z młodymi naukowcami z różnych części globu – podkreśla Łukasz.
Nierzadko rywalizacji młodych naukowców towarzyszy spore zainteresowanie mediów, zarówno z ojczystych krajów laureatów, jak i specjalistycznych magazynów międzynarodowych. Np. praca Łukasza Sokołowskiegopt. W jaki sposób żerują mrówki Formica cinerea zyskała uznanie nie tylko wśród sędziów EUCYS, ale także w redakcji Science in School, czasopisma dla europejskich nauczycieli nauk przyrodniczych. Opis jego badań został wykorzystany w artykule pokazującym nowe, atrakcyjne metody pracy z uczniami i inspirującym do przeprowadzenia podobnych doświadczeń wśród uczniów.
Przykłady tylko kilku z 32. dotychczasowych laureatów międzynarodowych finałów EUCYS pokazują dobitnie, że Konkurs ten nierzadko otwiera drogę do profesjonalnej kariery badawczej. Jest także niebywałym doświadczeniem życiowym, naukowym i towarzyskim, z którego korzyści można czerpać przez długi czas.
Zapraszamy zatem wszystkich młodych naukowców do przesyłania prac do kolejnej edycji Konkursu. Termin mija 31 października. Więcej informacji…