Jaka szkoła dla dziecka? Czy lepsza będzie ta ze szczytów rankingów, znana z wysokiego poziomu i wymagających nauczycieli?
A może raczej – elitarna szkoła, do której chodzą dzieci z rodzin o wysokim statusie materialnym i wysokim kapitale społecznym?
Dobra szkoła dobrej szkole nierówna
Okazuje się też, że „dobre szkoły” różnią się między sobą pod względem wpływu na przyszłą karierę uczniów. Jedne pomagają, ale inne… potrafią zaszkodzić. Jak to możliwe?
Zespół pod kierownictwem prof. Richarda Göllnera z Uniwersytetu w Tybindze zbadał kariery niemal 400 tysięcy uczniów z 1226 amerykańskich szkół. Dane z tzw. Projektu TALENT obejmowały okres aż 50 lat. Naukowcy chcieli porównać dwa typy placówek: „dobre szkoły” znane z ciężkiej pracy i dobrych wyników, oraz „dobre szkoły” znane raczej z tego, że trafiają tam uczniowie uprzywilejowani pod względem socjoekonomicznym.
Autorzy pracy opublikowanej niedawno na łamach „Psychological Science” interesowali się przebiegiem edukacji badanych uczniów, wynikami testów, ich własnego zaplecza socjoekonomicznego i oczekiwaniami co do dalszego rozwoju kariery. Dla dużej grupy uczniów badaczom udało się przeanalizować również dochody i rozwój kariery.
Okazało się, że wpływ takich czynników jak indywidualne talenty i wsparcie rodziny jest słabszy niż fakt, że chodziło się do „dobrej szkoły”. Innymi słowy, właśnie „dobra szkoła” ma decydujący wpływ na późniejsze zarobki i pozycję zawodową. Ale to działa rzeczywiście dobrze w przypadku szkół elitarnych, gromadzących młodzież o wysokim statusie społecznym lub materialnym.
Wbrew pozorom, „dobre szkoły” ze szczytów rankingów, których wysoka renoma opiera się wyłącznie na ciężkiej pracy uczniów, nie wspierają rozwoju kariery uczniów w takim samym stopniu.
Może to dobry powód, by krytycznie przemyśleć przywiązanie do rankingów szkół?
Toksyczna konkurencja z rówieśnikami
– Szkoły elitarne oznaczają dla uczniów zarówno benefity, jak i ryzyka – wyjaśnia prof. Göllner. – To się przekłada na przebieg ich karier w prawdziwym świecie wiele lat później. Uczęszczanie do szkoły średniej o wyższym przeciętnym statusie socjoekonomicznym uczniów z czasem pomaga. Natomiast uczęszczanie do szkoły, która ma wyższe przeciętne wyniki egzaminów, z czasem szkodzi jej absolwentom.
– Stałe porównywanie się z rówieśnikami, którzy bardzo wysoko zdają kolejne sprawdziany i egzaminy, prawdopodobnie osłabiało u badanych uczniów wiarę we własne siły. I to wiążemy z poważnymi konsekwencjami w ich późniejszym życiu zawodowym – tłumaczy niemiecki naukowiec.
Jak podkreślają badacze, najczęściej jest tak, że „dobra szkoła” jest elitarna w obu powyższych sensach – gromadzi młodzież „z dobrych domów” i równocześnie wysoko plasuje się w rankingach. Zdaniem naukowców, mamy wówczas do czynienia z dwoma przeciwstawnymi zjawiskami. Efekt „dobrej elitarności” (np. wysokiego kapitału kulturowego kolegów) jest niwelowany przez toksyczny wpływ rywalizacji.
Zespół Göllnera zamierza kontynuować badania. – Chcemy ustalić, co może zrobić nauczyciel, żeby zadbać o to, by wiara uczniów we własne akademickie sukcesy nie była narażona na szwank z powodu silnej konkurencji rówieśników – zapowiada uczony.
Tymczasem, wybierając z dzieckiem szkołę tylko dlatego, że jej uczniowie wysoko zdają egzaminy, pamiętajmy, że może to być ryzykowny wybór. Warto wybór szkoły opierać na innych jej zaletach niż skuteczna tresura do rozwiązywania testów. Będzie to przecież miejsce, gdzie dziecko spędzi kilka lat swojego życia. Gdzie będzie zawierać przyjaźnie i przygotowywać się do dorosłego życia w społeczeństwie. Wybór przyjaznego i inspirującego do rozwoju otoczenia jest bardzo ważny. A akurat zdawalność matur nie jest tego miernikiem.
Więcej w oryginalnej pracy: Göllner, R. et al. (2018) ‘It’s Not Only Who You Are but Who You Are With: High School Composition and Individuals’ Attainment Over the Life Course’, Psychological Science. doi: 10.1177/0956797618794454.
