Zwykle żeby wygrać konkurs naukowy trzeba mieć wiedzę i dobrze odpowiedzieć na pytania, napisane według zestandaryzowanego klucza. Tak przeprowadzane są np. olimpiady przedmiotowe. Są jednak konkursy, w których trzeba wytworzyć wiedzę, a największą wygraną jest życzliwy kontakt z doświadczonymi ekspertami i inspirująca znajomość z rówieśnikami. Takie są właśnie Odkrycia – Polska Edycja EUCYS (European Union Contest for Young Scientists), czyli wielodyscyplinarny przegląd uczniowskich projektów naukowych.
Nie taki znowu konkurs…
– W Krajowym Funduszu na rzecz Dzieci staramy się unikać rywalizacji. Wychodzimy z założenia, że środowisko, w którym uczniowie funkcjonują na co dzień jest nią aż nadto przesycone. Stawiamy więc na współpracę i pozwalamy zapomnieć o wyścigach, rankingach i porównywaniu się z innymi – mówi Maria Mach, prezes Krajowego Fundusz na rzecz Dzieci, organizatora Polskiej Edycji EUCYS.
Dodaje także: – Wyjątek robimy tylko jeden: dla konkursu Odkrycia. Przede wszystkim dlatego, że jest to konkurs badawczy. Nie sprawdza, jak dalece ktoś przyswoił jakąś znaną wcześniej wiedzę. Przeciwnie, zachęca młodych ludzi do odkrywania świata na własną rękę, ale z użyciem fachowych, uznanych w nauce metod. Promuje więc przede wszystkim ciekawość, ale też wytrwałość i naukową rzetelność. Tym najbardziej wytrwałym i zaangażowanym otwiera też drogę do laboratoriów i możliwość prowadzenia eksperymentów z użyciem nowoczesnych narzędzi. Najlepsze z powstałych w ten sposób prac prezentujemy szerszej publiczności w finale Odkryć, a autorom trzech prac nagrodzonych pierwszą nagrodą – dajemy szansę udziału w ogromnym naukowym wydarzeniu jakim są finały europejskie – wyjaśnia Maria Mach.
Rzetelna ocena i sieć kontaktów
Inny, niezmiernie cenny aspekt Polskiej Edycji EUCYS to spotkania. Zarówno te młodych naukowców między sobą, dające możliwość podzielnia się wynikami pracy i po prostu pasją. Otwierające drogę do współpracy, a także przyjaźni. I niemniej ważne – spotkania międzypokoleniowe. Te, do których dochodzi w momencie, wydawałoby się bardzo stresującym i niesprzyjającym nawiązywaniu dobrych relacji, czyli podczas finałowych rozmów z jurorami. Tu jednak okazuje się, że od stresu i tremy silniejsza jest zwykle wzajemna ciekawość, zainteresowanie tematem, chęć poznania opinii fachowca i potrzeba opowiedzenia o swoich badaniach komuś, kto po prostu uważnie i życzliwie słucha. Tak właśnie słuchają jurorzy Polskiej Edycji EUCYS, dla których podstawową motywacją również jest chęć poznania nowych projektów i młodych, otwartych na świat ludzi. Którzy być może już za kilka lat będą im towarzyszyć w pracy i wspólnie z nimi tworzyć naukę.
Liczne i różnorodne grono osób zaangażowanych w przeprowadzenie Polskiej Edycji EUCYS to wolontariusze. Podobnie jak organizatorom zależy im, aby perspektywa wygranej nie była jedyną wartością płynącą z udziału w konkursie. – Każdego roku około stu pracowników największych uczelni w kraju oraz instytutów Polskiej Akademii Nauk pomaga przygotować i uważnie ocenić projekty konkursowe. To członkowie Jury, recenzenci oraz opiekunowie naukowi prac. Wszyscy oni chętnie dzielą się swoim doświadczeniem i wiedzą – podsumowuje prof. Jan Madey z Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego, związany z konkursem EUCYS od prawie 30 lat.
Skąd czerpać inspirację?
Za każdym spektakularnym odkryciem, nowym twierdzeniem, przełomowym wynalazkiem lub innowacyjną konstrukcją stoi niebanalny pomysł. Podejście, które każe prześledzić, a niekiedy zrewidować wiedzę w danej dziedzinie. Nie inaczej jest z badaniami młodych naukowców. Historie konkursowych laureatów udowadniają, że warto być uważnym, bo – choć to brzmi banalnie – dobre pomysły często są gdzieś obok, pod nogami lub na wyciągniecie ręki. Autorzy najlepszych eucysowych prac inspirację znaleźli np. w środowisku lokalnym, w swoich miejscowościach lub ich okolicach. Innych zaintrygowały wakacyjne znaleziska, problem udostępniony w internecie lub myśl, która natchnęła ich w łazience. Część podchwyciła wątek badań prowadzonych w placówkach, w który byli na warsztatach lub stażach naukowych. Szczególnie w tym ostatnim przypadku, ale także we wszystkich pozostałych, ważne jest, aby pomysł badawczy pochodził od autora, a nie opiekuna naukowego lub mentora.
Zapraszamy młodych naukowców wszystkich dziedzin
Co ważne, EUCYS to konkurs skupiający nie tylko prace z dziedzin nauki w rozumieniu STEM (akronim od angielskich: science, technology, engineering, mathematics), ale także analizy z zakresu nauk społecznych. Doskonałym przykładem takiego projektu jest nagrodzona jedną z pierwszych nagród w międzynarodowych finałach EUCYS w Brukseli w 2023 roku praca Maksymiliana Gozdura „Instytucje sprawiedliwościowe przewidziane w procedurze karnej Polski i Francji a standardy rzetelnego procesu zawarte w normach prawa międzynarodowego i procesy resocjalizacji skazanych”.
Młody prawnik przeprowadził analizę z zakresu prawa karnego, ale też socjologii prawa, w której zauważa marginalizowanie roli pokrzywdzonego w postępowaniu karnym i trafnie akcentuje kwestię niedocenionego przez praktyków postępowania mediacyjnego i sprawiedliwości naprawczej. Proponuje włączyć w postepowanie (na każdym jego etapie) wszystkie strony procesu sprawiedliwości. Zdaniem ekspertów i międzynarodowego jury wywód prowadzony jest z dużą odwagą, nawet fantazją, a jednak w sposób rzetelny i klarowny, a co najważniejsze rzucający nowe światło na problem sprawiedliwości prawa we współczesnych społeczeństwach.
Dla równowagi, jedną z pierwszych nagród w międzynarodowych finałach EUCYS w Katowicach w 2023 roku otrzymał chemik Piotr Olbryś za projekt „Design of new pyrene-4,5,9,10-tetraone-based heterocyclic derivatives as high-capacity organic cathode materials: a density functional theory study”. Autor zaprojektował nowe pochodne materiałów PTO oraz zbadał ich właściwości, które mogą posłużyć jako podstawa do stworzenia nowej generacji ekologicznych baterii. Więcej o pracy Piotra Olbrysia.
EUCYS – jak to działa?
Do Polskiej Edycji EUCYS przyjmowane są prace teoretyczne lub doświadczalne z zakresu nauk ścisłych, przyrodniczych oraz społecznych, a także projekty techniczne. Badania muszą być zrealizowane przez uczniów przed zakończeniem edukacji na poziomie szkoły ponadpodstawowej. Mogą być prowadzone indywidualnie lub w dwu- i trzyosobowych zespołach.
Zwykle udział w konkursie naukowym to szansa na przywileje w rekrutacji na studia, możliwość startu w etapie międzynarodowym, a niekiedy także nagrody finansowe lub rzeczowe. Odkrycia – Polska Edycja EUCYS dają to wszystko, ale co ważniejsze przynoszą też:
- gwarancję rzetelnej oceny i wsparcia merytorycznego – od recenzji specjalistycznych, przez rozmowy z członkami jury, po konsultacje eksperckie dla autorów prac,
- możliwość nawiązania cennych kontaktów naukowych wśród doświadczonych badaczy, ale także rówieśników z pasją,
- satysfakcję i motywację do podążania obraną ścieżką naukową oraz do realizacji samodzielnych projektów badawczych.
Zgłoszenia do kolejnej edycji Odkryć można przesyłać do 31 grudnia.
Więcej przydatnych informacji znajdziecie w poradniku „Co warto wiedzieć o EUCYS?”.
Jeśli potrzebujesz więcej informacji, albo wsparcia merytorycznego – odezwij się do nas już dziś!
Pomożemy dopełnić formalności, w tym wesprzemy Twoje/Wasze poszukiwanie osoby rekomendującej lub życzliwego „krytyka”, który przeczyta pracę przed zgłoszeniem. Możemy też przygotować konsultację merytoryczną, która ułatwi Wam wypracować finalną wersję tekstu.
Na wszelkie pytania związane z Odkryciami chętnie odpowie Magdalena Jezierska (mailowo: konkurs@fundusz.org lub telefonicznie: 506765578)
Patronat honorowy nad konkursem sprawuje:
Polską Edycję EUCYS wspiera:
