Finał dwóch konkursów naukowych dla uczniów z całej Polski, a także warsztaty dla nauczycieli, niezwykły koncert w planetarium Niebo Kopernika i wiele innych atrakcji złożyły się na 2. Festiwal Młodych Badaczy ODKRYCIA, który odbył się w miniony weekend w Centrum Nauki Kopernik.
Naukowcy z przyszłości
W niedzielę 23 marca w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie uroczyście ogłoszono wyniki polskich finałów Konkursu Prac Młodych Naukowców UE (EUCYS 2014).
Trzy równorzędne 1. nagrody w wysokości 6.000 PLN oraz nominacje do reprezentowania Polski na finałach EUCYS 2014 uzyskali:
-
Monika Leończyk ze Słupska (uczennica II LO w Słupsku) za projekt Wielkie znaczenie owadów, czyli wpływ trzmieli ziemnych na pomidory zwyczajne
-
Jerzy Szuniewicz z Poznania (uczeń VIII LO w Poznaniu) za projekt Wykorzystanie przestrzennego modulatora światła do optymalizacji procesu sprzęgania pojedynczych fotonów do światłowodów jednomodowych
-
Andrzej Żak z Warszawy (uczeń LXIV LO w Warszawie) za projektWpływ języka polskiego na zagrożony wymarciem etnolekt wymysiöeryś
Ponadto, Jury nagrodziło siedem innych wyróżniających się projektów. Tytuł laureata uprawnia ponadto do uzyskania indeksów na wyższe uczelnie w Polsce na takich samych zasadach, jak w przypadku laureatów olimpiad przedmiotowych. Wszystkie projekty konkursowe – ambitne prace badawcze, z których część zakończy się wkrótce publikacją – powstały jeszcze przed podjęciem studiów przez którekolwiek z ich autorów.
Uczestnicy tego trudnego konkursu to niezwykłe osoby – naukowcy z przyszłości, z którymi goście CNK mieli szansę porozmawiać o ich badaniach. Za parę lat znowu usłyszymy o tych młodych zapaleńcach i ich kolejnych projektach. Tak jak to się już dzieje z uczestnikami EUCYS sprzed kilku i kilkunastu lat. Jeden z nich – paleontolog dr Grzegorz Niedźwiedzki – ma na koncie kilka bardzo ważnych publikacji, które zmieniły wiedzę o pojawieniu się pierwszych dinozaurów i pierwszych czworonożnych kręgowców. To ostatnie odkrycie znalazło się na okładce „Nature” – jeszcze zanim Grzegorz napisał doktorat!
20. już edycja EUCYS, w której biorą udział młodzi Polacy jest szczególna, bo europejskie finały konkursu odbędą się we wrześniu w Warszawie. Organizatorem EUCYS 2014 jest Uniwersytet Warszawski, projekt współorganizują Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci i Centrum Nauki Kopernik. Partnerem strategicznym EUCYS 2014 jest PZU. Troje młodych naukowców z Polski spotka się w dniach 19-24 września w Warszawie z setką koleżanek i kolegów z całej Europy i wielu krajów pozaeuropejskich.
Już teraz zapraszamy do odwiedzenia Biblioteki UW w dniach 20-22 września, gdzie będzie można zobaczyć najlepsze uczniowskie projekty badawcze, porozmawiać z ich autorami i – oczywiście – trzymać kciuki za Monikę, Jurka i Andrzeja.
– Wiosną 2013 r. zauważyłam drastyczny spadek ilości trzmieli w moim przydomowym ogródku kwiatowym. Po zapoznaniu się z licznymi źródłami, dowiedziałam się, że ich populacja faktycznie w ciągu ostatnich lat zmniejszyła się o szokujące 90%! – wyjaśnia motywy stojące za swoim projektem Monika Leończyk. – Zaprojektowałam budkę dla trzmieli, która w łatwy sposób pomogłaby w ochronie populacji tego owada. Przeprowadziłam następnie badania, które polegały na sprawdzeniu wpływu owadów zapylających na jakość i ilość szklarniowego pomidora zwyczajnego oraz porównaniu zysków z ich sprzedaży – wyjaśnia. – Jedna rodzina trzmieli może zastąpić pracę człowieka na terenie o wielkości 20–25 arów, ograniczając tym samym stosowanie sztucznych środków wspomagających – dodaje laureatka ze Słupska.
– Informatyka kwantowa i kryptografia kwantowa niosą ze sobą ogromny potencjał, wiele ich metod jest już skutecznie wykorzystywanych komercyjnie. Wiele spośród efektów kwantowych najłatwiej jest zaobserwować wykorzystując pojedyncze fotony. Aby jednak sprawnie stosować fotony muszą być one sprzęgnięte (wprowadzone) do światłowodów – mówi Jerzy Szuniewicz. – W moim projekcie zajmuję się optymalizacją sprzęgania fotonów do światłowodów, a innowacyjność pracy wynika z połączenia przestrzennej modulacji pojedynczych fotonów oraz algorytmów genetycznych. Uzyskane wyniki jasno pokazują potencjał metody w wielu zastosowaniach, szczególnie bazujących na pojedynczych fotonach – podkreśla licealista z Poznania.
– Język wilamowski (wymysiöeryś) o niezwykle archaicznym charakterze (używany jedynie przez około 50 osób tylko w jednej miejscowości na świecie) jest poważnie zagrożony wymarciem. Przez wiele lat po II wojnie światowej w Wilamowicach obowiązywał niepisany zakaz jego używania. Użytkownicy wilamowskiego przestali się nim posługiwać, co doprowadziło do przerwania przekazu międzypokoleniowego – mówi trzeci z laureatów, Andrzej Żak z Warszawy. – Przedmiotem mojej analizy są jednostronne kontakty językowe wilamowskiego z polszczyzną. Pozwoliła ona na sformułowanie wniosków, które mogą być wykorzystane na przykład w procesie rewitalizacji etnolektu wymysiöeryś – dodaje.
Fundatorem nagród pieniężnych i partnerem strategicznym EUCYS 2014 jest PZU.
Konkurs Prac Młodych Naukowców Unii Europejskiej (EUCYS), prowadzony jest przez Komisję Europejską od 1989 roku. Podczas finałów odbywających się corocznie późnym latem, około stu nastoletnich naukowców z kilkudziesięciu krajów prezentuje prace z różnych dziedzin. Udział w konkursie to wspaniały początek kariery akademickiej. Najlepsi młodzi uczeni Europy mają okazję zdobyć prestiżowe nagrody i zaproszenia na staże w czołowych europejskich ośrodkach badawczych. Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci organizuje polską edycję EUCYS od 1995 roku. Międzynarodowe jury nagrodziło już 31 projektów z naszego kraju (łącznie 38 autorów). Polacy zdobyli aż 22 nagrody główne i 20 dodatkowych. Laureaci konkursu to dziś wyróżniający się studenci, doktoranci i młodzi pracownicy naukowi.
Robot wywalczył kosmiczną nagrodę dla gimnazjalistów
Drużyna nastoletnich inżynierów w składzie: Tomasz Cienkowski z Tłuchowa, Julian Molski z Poznania, Agnieszka Osińska z Torunia, Mateusz Sieniawski z Olsztyna, Zofia Sorbjan z Warszawy pojedzie latem na wyprawę za koło podbiegunowe – do miejscowości Andøya w Norwegii. Odwiedzą tam bazę rakietową Europejskiej Agencji Kosmicznej. To nagroda w Konkursie Astronautczno-Robotycznym dla Gimnazjalistów ASTROBOT. Finał 2. edycji konkursu zakończył się również w niedzielę 23 marca w warszawskim Centrum Nauki Kopernik.
I etap konkursu toczył się zimą w internecie i polegał na wymyśleniu misji badawczej do dowolnego ciała niebieskiego. Spośród ponad setki nadesłanych esejów konkursowych Jury wybrało trzydzieści najlepszych prac i zaprosiło ich autorów na cztery dni do Warszawy.
Od czwartku 19 marca nastolatki zainteresowane badaniami brały udział w zajęciach na temat analizy zdjęć satelitarnych, warsztatach psychologicznych, informatycznych i poświęconych sztuce publicznej prezentacji problemów naukowych, które poprowadził dr Marcin Stolarski, zwycięzca polskiej edycji FameLab. Autorzy pięciu najlepszych esejów poświęconych badaniom kosmosu mieli potem szansę opowiedzieć o swoich pomysłach. Za najciekawszą prezentację Jury nagrodziło Zofię Kaczmarek z Torunia.
Finałem konkursu ASTROBOT był odbywający się w niedzielę Turniej Robotów Badawczych. Uczestnicy podzielili się na 6 pięcioosobowych zespołów i przez całą sobotę budowali i programowali swoje maszyny.
To konstrukcja i program robotów miały zadecydować o zwycięstwie jednej z drużyn. Uczniowie dopiero w sobotę poznali zadania konkursowe, które sędziowie postawili przed ich robotami. Nie można im było sprostać bez zgodnej współpracy w grupie i zespołowego rozwiązania w ciągu paru godzin całej gamy problemów, przed którymi stają inżynierowie i naukowcy pracujący przy „dorosłych” łazikach i sondach.
Niedzielny poranek był bardzo emocjonujący. Programu i konstrukcji robota nikt już nie zmieniał od soboty. Każda z maszyn miała trzy próby. Najlepiej poszło robotowi zbudowanemu przez Tomka, Juliana, Agnieszkę, Mateusza i Zosię, który tym samym wywalczył dla swoich twórców niezwykłą wyprawę do Norwegii.
Finałowa trzydziestka rozjechała się już do domów, zabierając ze sobą wspomnienia z czterech dni wspólnych zajęć i skromne nagrody rzeczowe – książki popularnonaukowe.
Piątka zwycięzców ponownie spotka się w lecie, by – już bez tremy i stresu – nauczyć się czegoś nowego o badaniach Kosmosu.
Organizatorami konkursu są dwa stowarzyszenia od wielu lat zajmujące się popularyzacją nauki: Mars Society Polska i Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci. Zajęcia odbywały się w CNK, CAMK i CBK PAN. Komputery niezbędne do przeprowadzenia warsztatów i turnieju wypożyczył Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie.
Uczniowie biorący udział w obu konkursach przyjechali ze swoimi nauczycielami. Dla nich Krajowy Fundusz na rzecz Dzieci i Centrum Nauki Kopernik zorganizowały warsztaty na temat pracy z utalentowanymi dziećmi i popularyzacji nauki.
Wszyscy uczestnicy festiwalu ODKRYCIA mieli też szansę obejrzeć interaktywne wystawy Centrum Nauki Kopernik i wysłuchać koncertu muzyki poważnej pod rozgwieżdżoną kopułą planetarium Niebo Kopernika. Gimnazjaliści z dużym zainteresowaniem oglądali też projekty badawcze starszych kolegów.
Więcej o obu konkursach można poczytać na stronach: www.eucys.pl i www.astrobot.pl